سایت جواد مرتضوی
این وبلاگ تهیه شده برای دانشجویان= عمران - ساختمان - معماری - نقشه برداری -
سایت جواد مرتضوی
این وبلاگ تهیه شده برای دانشجویان= عمران - ساختمان - معماری - نقشه برداری -
طبقه بندی ماشین الات راهسازی وساختمانی
طبقه بندی ماشین آلات راه سازی و ساختمانی
اصولاً ماشین آلاتی که در کارگاه مورد استفاده قرار می گیرنند عبارتند از:
- ماشین آلات سنگین: مانند لودر، بلدوزر، گریدر، اسکریپر – غلتک، غلتک های استاتیکی و دینامیکی، بیل مکانیکی.
- ماشین آلات نیمه سنگین: مانندکمپرسی، آبپاش، جرثقیل کامیونی، تراک میکسر، پمپ بتون فینشر.
- ماشین آلات سبک: مانند لندرور، پیکان و غیره
- سایر ماشین آلات کارگاهی (ماشینهای متفرقه(: مانند ویبراتور – دستگاه بتون بتونیر – موتور جوش – تسمه نقاله – سنگین شکن – ماسه شور و شن شور – ماسه ساز و غیره.
بلدوزر یا تراکتور
اصولاً تراکتور وسیله ای است برای هل دادن و کشیدن اسکریپرها – واگنها –
غلتکها. اگر به ابتدای این وسیله یک تیغه نسبتاً بزگ هم برای حمل مواد وصل
شود و این تیغه ثابت باشد ماشین حاصله بلدوزر نامیده می شود. یک تیغه متحرک
باشد به آن آنگلدوزر گویند.
در انگلدوزر، زاویه چرخش در صفحه
قائم حدود 30 الی 40 درجه است. همچنین به بلدوزر چرخ لاستیکی مفصل دار و
کمرشکن نیز گویند که این مفصل باعث زیاد شدن قدرت مانور ماشین می شود.
موارد استفاده از بلدوزر، زاویه چرخش در صفحه قائم حدود 30 الی 40 درجه
است. همچنین به بلدوزر چرخ لاستیکی مفصل دار کمرشکن نیز می گویند که این
مفصل باعث زیاد شدن قدرت مانور ماشین می شود.
تراکتور از مهمترین
ماشین آلات راهسازی و ساختمان سازی است که دارای کاربردهای متعددی است هدف
اولیه تراکتور به جلو راندن و یا کشیدن اقسام بارها میباشد. بر روی تراکتور
انواع لوازم مکانیکی را میتوان نصب کرد لوازمی ازقبیل : بیل های مکانیکی
ریپرها تیغه های بولدوزر دکل های لوله گذار جانبی کج بیل ها نهرکن ها وغیره
به علاوه از تراکتور استفاده های دیگری هم میکنند نظیر کشیدن اسکریپر واگن
و غیره.
تراکتورها از موتورهای دیزل که معمولا توربو شارژ هستند
نیرو میگیرند و در انواع استاندارد و دنده اتوماتیک موجود هستند همچنین
کنترل آنها به صورت کنترل هیدورلیک و دنده اتوماتیک است تراکتورها بر دو
نوع کلی چرخ زنجیری وچرخ لاستیکی میباشند.
موارد استفاده بلدوزر ها عبارتند از:
- تسطیح زمین و پاکسازی آنها از بوته و کنده های درخت.
- جابجاکردن توده خاک به صورت فشار دادن آن تا مسافتی حدود 300 فوت (91.44 m) (توضیح اینکه حدوداً حداکثر فاصله حمل توسط بلدوزر را 90 متر در نظر می گیرند)
- ایجاد راههای اولیه در کوهستانها و زمینهای سنگلاخی
- کمک و فشار دادن به اسکریپها
- پخش کردن خاک در خاکریزها
- پشته کردن خاک در کنار نهرهای ایجاد شده
- تسطیح و پاکسازی بقایای مانده از عملیات ساختمانی
- نگهداری راههای موقت خاکی
- پاکسازی محل گودال قرضه و گودالهای کف معادن
انواع تراکتورها
- تراکتورهای چرخ زنجیری
تراکتورهای چرخ زنجیری انواع مختلفی دارد این تراکتورها معمولا برحسب اندازه وزن وقدرت طبقه بندی میشوند در بسیاری از پروژه ها مقدار وزن تراکتور چرخ زنجیری مهم است زیرا مقدار حداکثر نیروی کششی که یک دستگاه تراکتور میتواند به وجود آورد بدون توجه به قدرت تولیدی موتور آن به حاصل ضرب مقدار وزن در ضریب کشش سطح جاده ای که روی آن کار میکنند محدود میباشد وجود زنجیره ها باعث میشود که تراکتور بتواند در زمینهای با مقاومت فشاری کم و قدرت کششی مناسب فعالیت داشته باشد. - تراکتور چرخ لاستیکی
تراکتور چرخ لاستیکی ازاین جهت ساخته شده که سرعت بیشتری در کشیدن وهل دادن اسکریپرها و کارهای نظیر آن داشته باشد این نوع ماشین ها درانواع دوچرخ وچهارچرخ وجود دارد نوع دوچرخ آن حتما باید با یک ماشین دیگر نظیر اسکریپر کار کند تا بتواند تعادل خودرا حفظ کند نوع چهارچرخ آن در دو نوع یک دیفرانسیل و دو دیفرانسیل موجود است با این همه آسیب پذیری لاستیکهای این ماشینها در موقع کار در زمینهای دارای سنگهای تیز که باعث بریده شدن لاستیک میشود استفاده از آن را دراین نوع زمینها محدود میکند البته زنجیرهای سیمی مخصوص جهت حفاظت لاستیکها وجود دارد که میتوان بر ازدیاد اصطحکاک لاستیکها باسطح زمین آنها را بکاربرد.
انواع تیغه های بلدزورها
- تیغه مستقیم
- تیغه یونیور سال
- تیغه کوشن
- تیغه V شکل
- تیغه انگل دورز
لودر
اصولاً لودر یا
بیل بار کن یکی از مهمترین ماشین آلات ساختمانی می باشد که در انواع
مختلفی طراحی و ساخته می شود. این ماشین از نظر شکل ظاهری به لودر معمولی،
لودر معدن، آرم لودر (Arm liader) و اورهد لودر (overhead liader) تقسیم
بندی می شود که به طور کلی در دو نوع چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری که هر دو
آنها به صورت هیدرولیکی کار می کنند ساخته شده است. همچنین لودر دارای
جامهای مختلفی از قبیل: جامهای معمولی، جام سنگ گیر – جام سنگ گیر – جام
کنده گیر – جام پوشال گیر و جام مواد سبک دانه و جام همه کاره است که هر
کدام برای کار مشخص ساخته شده اند. همچنین دو نوع جام یکپارچه و چند پارچه
وجود دارد که نوع چند پارچه آن دارای انعطاف پذیری بیشتری بوده می تواند
مانند کلامشان جهت خاک برداری قائم مورد مورد استفاده قرار گیرد. همچنین
نوع دیگری از جام وجود دارد که می تواند عمل تخلیه را از پهلو انجام دهد.
بدون اغراق لودرکاربردی ترین ماشین درانجام کارهای ساختمانی وعمرانی است
این ماشین که در انداره های مختلف ساخته میشود به دلیل عملکرد وانعطاف
پذیری زیادی که دارد و نیزبا تغییر جام می تواند بسیاری از کارها را انجام
دهد.
لودر موارد استفاده بسیاری دارد که برخی از آنها عبارتند ازایجاد
خاکریزها حفاری زیرزمین بناها پرکردن خندقها و خاکریزی اطراف لوله های
کارگذاشته شده در کانالها بار کردن کامیونها حمل بتن به محل قالبها وبلند
کردن و حمل مصالح ساختمانی .
به ماشین لودر میتوان انواع ملحقات
را نصب کرد و کاربردهای دیگری ازآن گرفت نظیر برف روب، کانال کن، لوله بر،
لوله گذار، جرثقیل لیفت تراک و ...
انواع لودر
- لودرچرخ لاستیکی
این لودرها در اقسام کوچک خیلی بزرگ ساخته میشود چرخهای بزرگ لاستیکی به این نوع لودرها قدرت تحرک وسرعت فراوانی میبخشد فشار وارده بر زمین توسط این لاستیکها کم بوده و میتوان این فشار را با تغییر میزان باد لاستیکها تغییرداد. باین همه در زمنیهای دارای سنگهای تیز امکان آسیب این لاستیکها وجوددارد در ضمن در زمینهای خیس و گل آلود نیز کارکردن با لودر چرخ لاستیکی مشکل است البته زنجیرهای سیمی مخصوص جهت حفاظت لاستیکها وجود دارد که میتوان برای ازدیاد اصطکاک لاستیکها با سطح زمین آنها را به کاربرد. نوعی از لاستیکهای جدید ساخته شده اند که دارای عاجهای خیلی ضخیمی هستند و میتوانند در مناطق سنگی کار کنند این لودرها بر دونوع معمولی و کمرشکن هستند
نوع کمرشکن که بیشتر درلودرهای بزرگ بکاربرده میشوند و دارای نوعی شاسی هستند که قسمت عقب لودر را به قسمت جلو توسط یک مفصل متصل میکنند. این حالت مفصلی قدرت مانورزوزشعاع گردش ماشین را نسبت به شاسی های ثابت ( غیرمفصلی ) زیاد میکند در انواع مدرن این ماشین آلات از سیستمهای فرمان و کنترل هیدرولیکی و الکتریکی جهت راحتی و عملکرد بهتر راننده استفاده شده است. سیستم فرمان این ماشین ها به دو نوع است در لودرهای معمولی سیستم فرمان بوسیله فرمان و حرکت چرخها عمل میکند اما درنوع کمرشکن سیستم فرمان به وسیله دو جک هیدرولیکی عمل می نماید. - لودرهای چرخ زنجیری
لودرهای چرخ زنجیری مانند لودرهای چرخ لاستیکی عمل میکنند با این تفاوت که فشار کمی که برزمین وارد می کنند باعث میشود که لودرهای با چرخ زنجیردار بتوانند در زمینهایی کار کنند که قابل استفاده برای لودرهای لاستیک دار نیستند. اصطکاک زیاد آنها با زمین باعث میشود که بتوانند نهایت استفاده را ا ز قدرت موتور در کندن زمین بنمایند و چون زنجیر داراند هنگام کار درمناطق دارای سنگهای تیز خطر پاره شدن لاستیک وجود ندارد. لودرهای زنجیردار قادر به حرکت بر روی سطحهای باشیب جانبی 35%میباشند درصورتی که این رقم برای لودر چرخ لاستیکی 15% است همچنین لودر زنجیردار میتواند ازشیب 60% بالابرود درحالیکه این رقم برای لودر لاستیک دار به حدود 30% محدود میشود سرعت لودر زنجیردار خیلی کمتر از لودر لاستیک دار بوده به همین علت درمواردی که فاصله حمل مواد و بازگشت به محل بارگیری زیاد باشد راندمان این ماشین نسبت به نوع لاستیک دار پایین است. - بکهولودر
این ماشین آلات در واقع لودرهای کوچکی هستند که در پشت خود یک بیل مکانیکی دارند و برای کارهای سبک استفاده میشوند. کلیه مشخصات عمومی آنها مانند لودرها و بیل های مکانیکی است به دلیل دو کاره بودن این ماشین در بسیاری از پروژه های کوچک از این وسیله استفاده میشود بخصوص اگرپروژه مربوط به کندن خندق باشد .
همانطورکه گفته شد در قسمت عقب این ماشین یک بیل مکانیکی وجود دارد قدرت این بیل نیز براساس زاویه آن با زمنین و شعاع عملکرد بازوها فرق میکند. شرکتهای سازنده بر اساس نوع ماشین آلات، نمودارهایی مبنی بر قدرت بیل درحالات مختلف ارائه میدهند .
بیل های مکانیکی
بیل های مکانیکی از اولین ماشین آلات مدرن ساختمانی است که درعملیات خاکی
بکاررفته است بیل های مکانیکی عمدتا" برای گودبرداری درخاک و بارکردن آن با
کامیون یا تریلی و یا تسمه نقاله ها بکار میرود انواع پرقدرت آن قادر به
گودبرداری درتمام انواع خاکها بجز صخره سنگها بدون تخریب اولیه میباشد.
بیل های مکانیکی ازسه قسمت اساسی تشکیل شده است : ارابه - قسمت اتاقک گردان روی ارابه و قسمت الحاقی جلوی ماشین.
ارابه یا شاسی
شاسی به دونوع تقسیم میشود شاسی چرخ زنجیری ، شاسی چرخ لاستیکی ( کامیون )
شاسی چرخ زنجیری با ثبات و قابل اطمینان برای اتاقک چرخنده فوقانی ایجاد
میکند و قابلیت تحرک بسیارخوبی در محل خاکبرداری ایجاد میکند درضمن به دلیل
سطح وسیع چرخها فشارکمی برروی خاک ایجاد میکند که امکان کار بر روی خاکهای
سست را فراهم میکند درمواردی که برحسب نوع خاک اصطحکاک بیشتری مورد
نیازبوده و مسئله لغزندگی وجود داشته باشد نقش زنجیر در ماشین اهمیت پیدا
میکند درعوض اینگونه بیلها سرعت کمی دارند.
شاسی های چرخ لاستیکی دارای
سرعت حرکتی بیشتری بوده ولذا برای کارهای کوچکی که تعداد سفرزیاد بوده
وسطح راه مورد استفاده محکم باشد مفیدترند این نوع شاسی خود بر دو نوع است :
نوع خود متحرک که از اتاقک فرمان میگرد و نوع دیگر که درقسمت عقب کامیون
نصب میشود وآن را کامیونی میگویند.
سرعت نوع اول 50 وسرعت نوع دوم 80کیلومتر درساعت میرسد .
انواع بیلهای مکانیکی:
- بیل مکانیکی با جام معکوس
به این بیل اسامی متعددی داده می شود از قبیل:کج بیل - بیل پشت خم وبیل کششی. این بیلها در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند و برای حفاری مناسبند. - بیل مکانیکی با سیستم کابلی
این بیل مکانیکی عبارت است از اطاقک گردانی که سوار بر چرخها بوده ودر انتهای جلویی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند. - بیل کششی (دراگلاین)
بیل کششی دراگلاین ازیک اطاقک فرمان - جرثقیل - جام بیل کششی و کابلهای لازم جهت کنترل قسمتهای مختلف تشکیل شده است.بیل کششی قادر است در سطوح خیلی بالاتر و خیلی پایینتر از سطح اتکاء خود است ودر انواع زمینهای مورد استفاده قرار می گیرد. بازوی طویل آن برای حفاری و تخلیه مواد کنده شده مفید بوده و زمان سیکل کار کوتاه از محاسن این ماشین میباشد. - جرثقیل
جرثقیل تشکیل شده از اطاق فرمان و یک تیر بلند مشبک وقلب جرثقیل و معمولا برای باند کردن اجسام سنگین وحرکت دادن آنها بکار میرود. با اتصال دستگاههای مختلف به انتهای تیر مشبک بلند جرثقیل می توان از استفاده های دیگری نمود. جرثقیل ها هم بر دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند که امروزه بیشتر هیدرولیکی می باشند.
کامیون
کامیون معمولترین روش برای حمل و نقل
مواد خاکی است و با انعطاف پذیری زیاد بین پروژه ها سفر می کند و دارای نوع
کمپرسی که مخصوص حرکت در جاده و خارج جاده است ساخته می شود که انواع
مخصوص خارج از جاده دارای ابعاد بزرگتر و ظرفیتهای چند صد تنی است.
اصولاً تریلیهای مخصوص حمل خاک از واکن مخصوص حمل خاک به علاوه یک تراکتور
یا کامیون تشکیل می شود و مواد حاصل حمل شده در آنها اصولاً از عقب یا کف
یا از پهلو تخلیه شده در محل تخلیه کاربرد دارد.
مانند پهن کردن شن در لایه های اساس و زیر اساس میزان بار کامیون یا بار مجاز کامیون به مسائل زیر بستگی دارد:
- ظرفیت افقی خاک
- ظرفیت کود شده خاک
- ظرفیت اندازه گیری شده در کارخانه ساخت ماشین
باید به اندازه ماشینها، بار گیری انجام شو تا از فرسودگی و قدرت
مانورشان کاسته نشور در ضمن می توان با اضافه کردن تخته هایی در بالا طرفیت
باربند را اضافه کرد.
سیکل حمل مواد به وسیله کامپیون شامل دو سیکل ثابت و متغیر است.
- سیکل ثابت: مدت زمان لازم برای بارگیری، حمل، تخلیه، بازگشت، مدت زمان لازم برای نوبت مجدد کامیون.
- سیکل متغیر: بستگی به نوع و سرعت کامیون دارد که در کامیونهای مختلف متفاوت است.
اگرچه برای حمل ونقل مواد خاکی از وسایلی
مانند اسکریپرها ، تسمه نقاله و قطار استفاده میشود ولی معمول ترین وسیله
برای حمل و نقل مواد خاکی کامیونها هستند این ماشینهای حمل کننده به خاطر
سرعت زیاد برروی راههای هموار همچنین ظرفیت زیاد هزینه حمل ونقل مواد را
نسبتا پایین می آورند.
کامیونها دارای قابلیت انعطاف زیادی میباشند
زیرا تعدادی ازآنها را که دریک پروژه مورد استفاده قرارمیگیرند می توان
زیاد یا کم نمود تا در ظرفیت مورد نیاز تعدیل بوجود آید کامیونها به دونوع
معمولی (MING TRUCK)و کمرشکن (ARTICULATED TRUCK)
الف - کامیونهای معمولی
این کامیونها در دو نوع یکی مخصوص حرکت در جاده ها و دیگری مخصوص حرکت
خارج از محدوده جاده (HIGHWAY&OFF HIGHWAY TRUCKS) ساخته میشوند
کامیونهای خارج جاده ای میتوانند در ابعاد بزرگتر و با ظرفیت چند صدتن
ساخته شوند هر کدام از آنها انواع مختلف دارند اما نوع کمپرسی آن بیش از
سایر انواع آن به کاربرده میشود. کامیونهای کمپرسی درمورد حمل مواد دارای
انعطاف پذیری زیاد بوده و بخصوص نوع جاده رو آن با سهولت بسیار در پروژه
های مختلف قادر به حرکت میباشند نوع مختلف کامیون های کمپرسی وجود دارد
مثلا این کامیون ها در انواع دیزلی یا بنزینی یک یا دو دیفرانسیلی و دو یا
سه محوری به بازار عرضه میشوند.
ب - کامیون های کمرشکن
همانطور که ازنام این نوع کامیونها مشخص است ازدوقسمت تشکیل شده اند قسمت
موتور و قسمت مخزن که توسط یک مفصل به هم متصل هستند در واقع کامیونهای
کمرشکن تریلرهای مخصوص حمل مواد خاکی هستند که بوسیله تراکتور یا کامیون
تراکتور کشیده میشوند این واحد فقط برای حمل مواد خاکی طراحی شده اند و
مواد حمل شده را یا ازعقب و یا از کف واگن و یا از پهلوها تخلیه مینمایند
بعضی ازاین کامیونها دارای مجرای تخلیه طولی هستند که بیشتردرمورد ایجاد
خاکریزها مورد استفاده قرار میگیرد این کامیون ها نیز بر دو نوع داخل جاده
ای و خارج جاده ای هستند البته نوع جاده ای آن بیشتر است زیرا وجود مفصل
کمرشکن قدرت مانور آن را نسبت به کامیون های عادی در ناهمواریهای خارج جاده
بیشتر میکند.
گریدر
گریدر موتور دار
اصولاً برای تنظیم شیب – شکل دادن شیبها و تسطیح دامنه خاکریزها و خاک
برداریها – کندن جوی و مخلوط کردن و پراکندن مخلوط خاک و مواد قیری به کار
می رود. از این ماشین در راه سازی و عملیات ساختمان نیز استفاده می شود.
همچنین برای برف روبی و برداشتن لایه های سست سطح زمین (پاکسازی زمین) نیز
کاربرد دارد. در ضمن با دقت در عملیات گریدر می توان مقدار قابل ملاحظه ای
از هزینه پروژه ها را کم کرد.
برای تسطیح زمین و از بین بردن پستی
و بلندی ها از ماشین آلات مختلفی استفاده میشود اما مهمترین وسیله برای
عملیات تنظیم شیب و تسطیح خاکریزها و خاکبرداری ها و رساندن سطح خاک به سطح
مورد نظر ( خط پروژه ) توسط گریدر انجام میپذیرد عمل تنظیم شیب از کارهای
بسیار مشکل است بطوری که کلیه رانندگان ماشین آلات راهسازی براین عقیده
هستند که کارکردن با گریدر مشکل تراز بقیه ماشین آلات است و راننده ای که
در زمینه کار با گریدر مهارت داشته باشد براحتی می تواند بقیه این ماشین
آلات را کنترل و هدایت کند.
گریدر برای تنظیم شیب شک دادن شیب ها
تسطیح دامنه خاکریزها و خاکبرداریها کندن جوی و مخلوط کردن و پراکندن
مخلوط خاک و مواد قیری بکارمیرود ازاین ماشین آلات درساختن راهها و سایر
عملیات ساختمانی استفاده میشود. این دستگاه در بهم زدن و برداشتن لایه های
سست وسطح زمین هم به کارمیرود.
تیغه گریدر دارای لبه قابل تعویض
میباشد درحالات مختلفی نسبت به ماشین می تواند قرارگیرد زاویه تیغه را
میتوان تغییر داد بطوریکه بتوان گریدر را برای حمل مواد یا کندن جوی
بکاربرد زاویه جلو درحالت حمل مواد بکار میرود که در برشهای سطحی و مخلوط
کردن مواد مورد استفاده قرار میگیرد زاویه عقب باعث زیاد شدن قدرت حفاری
شده ولی سبب میشود که مواد حفاری شده احیانا از روی تیغه سر ریز نماید.
چرخهای جلو می توانند به طرفین خم شوند و بدین ترتیب نیروی حالصه از فشار
خاک بر تیغه مایل شده را خنثی نماید وبه گردش گریدر هم کمک کند شاسی های
کمرشکن نیز در ساختمان بعضی انواع گریدر بکار میرود که باعث ازدیاد قابلیت
مانور ماشین و کاربردهای آن میشود.
درحالت مستقیم ماشین درحالت
معمولی کارمیکند درحالت مفصلی گریدر میتواند شعاع گردش خیلی کوچکی کسب کند
در حالت مستقیم، چرخهای عقب روی زمین محکم مستقر بوده و در همان حال ماشین
میتواند با تیغه به کندن جوی و کنار جاده وغیره مشغول شود گریدرهای مدرن
مجهز به دستگاه کنترل تیغه اتوماتیک هستند که دقت کار آنها برای تنظیم شیب
بسیار زیاد است سیستم این دستگاهها که بیشتر هیرولیکی و الکترونیکی است
مجهز به یک دستگاه حساس است که یک سطح یا امتداد ثابت را دنبال کرده و در
مواقع لزوم بطور اتوماتیک تیغه را بالا و پایین میبرد تاشیب مطلوب بدست
آید.
اصولاً عمل خاکبرداری از قسمتهای بلند و خاکریزی در گودالها
را عمل بالانس (تعادل) گویند و شکل بندی و تنظیم نهایی هر لایه از راه راه
عملیات اصلاح گویند.
حداکثر تلرانسها یا رواداریهای قسمتهای مختلف راه که توسط گریدر تنظیم می شود عبارتند از:
- Subgrade (سابگرید) 8-4 میلیمتر در متر
- Sub base (زیر اساس) 4-2 میلیمتر در متر
- Base (اساس)1mm میلیمتر در متر
- در رویه رواداری 0 میلیمتر در متر
که البته این مقادیر در مورد فرودگاهها و شاهراهها کمتر هم خواهد شد.
توضیح اینکه:
مقدار خطای مجاز قابل قبول در راه سازی را تولرانس یا رواداری
گویند.اصولاً اگر در نگهداری و حفاظت جاده ای از گریدر استفاده و در بالا
بردن تولید و کم کردن هزینه تأثیر به سزایی دارد و این میزان ازدیاد تولید
تا 20% هم می تواند باشد.
عملیات با گریدر
- پخش کردن مواد خاکی
از مهمترین عملیات گریدر پخش کردن مواد و مصالح خاکی درسطح زمین است البته مقدار مواد جابجا شده به ظرفیت گریدر بستگی دارد ظرفیت گریدر تابع عواملی مانند قدرت موتور کشش ماشین اندازه و ارتفاع تیغه میباشد مقدار موادی که گریدر میتواند جابجا کند بسیارکمتر از بولدوزر است بنابراین بهتراست موادی که باید توسط گریدر جابجا و توزیع شود، قبلا توسط ماشین آلاتی مانند بولدوزر برروی زمین پخش شده باشد تا ارتفاع توده خاکی خیلی زیاد نباشد. - حمل مواد به کنارجاده
با تغییر زاویه تیغه گریدر قادرخواهد بود که مواد خاکی را به کنار مسیر حرکت هدایت کند دراین حالت موادخاکی در انتهای عقب گریدر انباشته شده و یک توده خاکی طولی درامتداد مسیر حرکت گریدر قرارگیرد زیرا درغیراینصورت قدرت کشش ماشین کم میشود و زاویه حمله به تیغه گریدر نیز تغییر میکند. - شیب بندهای دقیق
برای شیب بندهای دقیق باید تیغه را با زاویه کوچکی نسبت به امتداد قائم ثابت کرد وارتفاع تیغه از سطح زمین باید طوری باشد که برآمدگی کوچک را بریده و گودالها را پر نماید بدین منظور همواره باید مقدار مواد خاکی درجلوی تیغه گریدر موجود باشد. - کندن جوی
گریدر رامیتوان برای کندن جویهای 7شکل و ذوزنقه ای شکل به کاربرد ماکزیمم عمق جوی حدود 3 فوت ( یک متر( وعرض آن حدود4فوت است برای جویهای با ابعاد بزرگتر بهتر است از خندق کن و بیل مکانیکی و وسایل حفاری استفاده کرد. - بریدن و تراشیدن ترانشه ها
با تغییر زاویه گریدر و عمود کردن یا شیب زیاد لبه تیغه نسبت به سطح افق میتوان با حرکت درجهت طول ترانشه لبه های آنرا تراشید.
البته دو مسئله را باید درنظرگرفت اول اینکه نوع مصالح ترانشه ها سنگی و
صخره ای نباشد چون به لبه تیغه آسیب رسانده ویا عمل تراشیدن را غیرممکن
میسازد مسئله دوم تراشیدن قسمت های پایین ترانشه و مرتب کردن آنها است
تادرهنگام تراشیدن قسمت های بالای ترانشه مانع حرکت گریدر نشوند.
غلتکها
اصولاً غلتکها وسیله ای برای متراکم کردن مصالح خاکی و سنگی هستند که از
چهار پارامتر وزن استاتیکی - ضربه - ارتعاش و کنترل برای کوبیدن خاک
استفاده می کنند که وجود این پارامترها بستگی به نوع غلتک دارد. تمام ماشین
آلات متراکم کننده وزن استاتیکی دارند و بهترین ماشین برای تراکم یک خاک
بخصوص ماشینی است که از تغییر محل جانبی خاک در اثر تراکم جلوگیری می کند و
تغییر حرکت جانبی را به صورت تغییر حرکت عمودی در بیاورد.
نیروهای ضربه و ارتعاش دارای شکل نیرویی مشخص و مثل هم هستند و فقط فرق
آنها در تعداد تواتر آنهاست که در ضربه تعداد تواتر 10 ضربه در ثانیه و در
ارتعاش تعداد تواتر 80 ضربه در ثانیه است. همچنین پارامتر ارتعاش در مورد
خاکهای غیر چسبنده از تأثیر بسیار زیادی برخوردار است.
مهمترین
مسئله در راهسازی میزان دانسیته و مقاومت لایه های راه میباشد این مقادیر
باید درحد مطلوب باشد تا سطوح مختلف جاده در اثر تنش های وارده ناشی ازعبور
بار تغییر شکل نداده و بتواند تحمل جذب وانتقال بار را از لایه های بالاتر
به پایین تر داشته باشد براین منظور باید لایه های مختلف راه را تاحد قابل
قبولی متراکم نمود.
نمود تراکم عبارتست از ازدیاد دانسیته خاک ازطریق
نزدیک کردن ذرات و دانه های خاک به یکدیگر که معمولا با خارج کردن هوا
ازفضاهای خالی بین ذرات خاک انجام میگیرد متراکم کردن خاک باعث اضافه شدن
مقاومت خاک کم شدن قابلیت تغییر حجم کم شدن قابلیت نفوذپذیری خاک میگردد
میزان تراکم پذیری خاک به دانسیته اولیه خاک خواص شیمیایی و فیزیکی خاک
(نظیر توزیع دانه بندی چسبندگی وغیره) درصد رطوبت نوع و میزان نیروی متراکم
کننده دارد.
انواع غلتکها
انواع غلتکها عبارتند از:
- غلتکهای پاچه بزی (زایده دار) TAMPING FOOT ROLLERS- SHEEPS FOOT ROLLERS
- غلتکهای شبکه ای GRID MESH ROLLERS
- غلتکهای ارتعاشی (لرزنده)VIBRATORY MESH ROLLERS
- غلتکهای فولادی صاف SMOOTH STEEL DRUM
- غلتکهای پنوماتیک PNEUMATIC ROLLERS
- غلتکهای کفشک دار SEGMENTED PAD ROLLERS
- بولدوزرهای متراکم کننده SOIL COMPACTORS
غلتکهای پاچه بزی
غلتکهای پاچه بزی دارای استوانه ای مجهز به تعدادی پایه های بیرون آمده است
واین پایه ها که به پاچه بزی موسومند به عمل تراکم کمک میکنند وجه تسمیه
پاچه بزی این است که عمل کوباندن این غلتک شبیه اثری است که یک گله گوسفند
یا بز برروی زمین برجای می گذارد این غلتک عمل تراکم را با استفاده ازفشار
استاتیکی و همچنین کنترل انجام میدهد این غلتکها معمولات دارای چندین
استوانه بوده وبه صورت جفتی هم بکارمی رود.
غلتکهای شبکه ای
این نوع غلتکها با سرعت نسبتا" زیاد قادربه کاربوده ودرحین عمل خاک را
پراکنده نمی کنند این غلتکها برای خرد کردن قطعات کلوخه خاکهای چسبیده
مناسب میباشند همچنین ازاین غلتک میتوان برای خرد کردن ومتراکم نمودن
سنگهای نرم استفاده کرد.
غلتکهای لرزنده
انواع معینی ازخاک مانند ماسه شن وسنگهای درشت عکس العمل بسیارخوبی درمقابل
تراکم تولید شده بوسیله ترکیب فشاروارتعاش ازخود نشان می دهند هنگامی که
خاک مرتعش میشود ذرات تغییر محل داده وجهت افزایش وزن مخصوص توده به ذرات
مجاورشان نزدیکتر میشوند.
غلتکهای لرزنده در اندازه های مختلف ازغلتک
کوچک دستی باصفحه فلزی لرزان تا غلتکهای بزرگ خودرو که دارای استوانه های
صاف یا پاچه بزی یا کفشک دار میباشند موجود هستند بسیاری ازانواع این
غلتکها دارای فرکانس ودامنه نوسان قابل تنظیم میباشند تاعمل تراکم بدلخواه
انجام پذیرد این غلتکها درحین کوبیدن خاک مقداری از رطوبت خاک را نیزکم می
کنند که این عمل درمورد تراکم خاکهای مرطوب مزیت محسوب میشود نیروی متراکم
کننده غلتکهای لرزنده اساسا ناشی از ارتعاش و وزن استاتیکی غلتک میباشد.
غلتک های دارای چرخ فولادی صاف
این نوع غلتکها هنوز هم به طور وسیع درعملیات ساختمانی به کار میروند این
غلتکها جهت متراکم نمودن سطح آسفالت جاده ها مورد استفاده قرار میگیرد این
نوع غلتکها دارای انواع متفاوتی هستند که متداول ترین آنها عبارتند از :
- غلتک سه چرخ(دومحوری)
- غلتک دومحوری تاندم
- غلتک سه محوری تاندم
غلتک های پنوماتیک (چرخ لاستیکی)
این غلتک ها مسطح بوده وقوانین اعمال
فشاردرمورد تراکم خاکهای زیرسطح درباره آنها صادق است بعضی ازاین غلتکها
خود محرک بوده وبعضی دیگر ممکن است توسط ماشین آلات دیگر کشیده شوند.
غلتکهای پنوماتیک دردونوع اصلی غلتک چند چرخ وغلتک پنوماتیک سنگین موجود
میباشند ازغلتک های سنگین پنوماتیک درمتراکم کردن لایه های ضخیم خاک
استفاده میشود غلتکهای چند چرخ برای انجام کارهای پایانی و سطوح آسفالت و
خاکریز سدها استفاده میشود.
غلتک های دارای صفحات فولادی (کفشکدار)
این نوع غلتک ها شبیه به غلتکهای پاچه بزی بوده و فقط به جای پایه های
پاچه بزی صفحات نسبتا بزرگتر فولادی برروی استوانه غلتک سوار شده اند این
نوع غلتک ها درحین عمل تراکم اختلال کمتری درسطح خاک ایجاد می نمایند.
بولدوزرهای متراکم کننده
این بولدوزهای دارای چرخهای فلزی با زائده های پاچه بزی هستند به طوری که
می توانند درزمان هل دادن خاک های سست خاکهای زیرین را متراکم کنند لازم به
تذکر است که این ماشین های صرفا برای متراکم نمودن خاک به کارنمی روند
بلکه درموارد خاصی مانند توده کردن خاکهای سست درضمن انجام کار مسیر راه را
بازکرده و کار راحت تر انجام میگیرد کلیه مشخصات تراکتورها و غلتکهای پاچه
بزی برای این ماشین صادق است.
ماشین آلات آسفالت کاری
رویه های آسفالتی یک سطح غیرقابل نفوذ ایجاد می کنند که مانع از نفوذ آب
وفرسایش زیرسازی جاده میگردد اینگونه روکش ها را رویه های انعطاف پذیر می
نامند زیرا قادرند تغییر شکلهای تحت تاثیر بارهای وارده یا نشتهای لایه های
زیرین را تا حدی تحمل کنند رویه های آسفالتی قابل انعطاف وقتی درست طرح
ریزی واجرا شده باشند تغییر شکلهای ناشی ازتغییرات درجه حرارت را بهتر از
رویه های انعطاف پذیر بتنی تحمل می نمایند.
این ماشین ازدوقسمت
اصلی تشکیل شده که یکی قسمت تراکتور موتوردار آن است که ماشین را به حرکت
درآورده جام حامل مخلوط آسفالتی را هل داده تخته ماله (SCREEN UNIT) مخصوص
پخش کردن آسفالت را به دنبال خود میکشد قسمت دیگر تخته ماله میباشد که در
انتهای عقب ماشین قرار دارد وحمل و پخش آسفالت را تا تراز معینی انجام
میدهد این تخته ماله ها توسط ویبراتور هیدرولیکی به لرزه درمی آیند که سبب
تراکم مقدماتی آسفالت می گردد.
در قسمت جلویی ماشین جام حمل
آسفالت قراردارد به نحوی که کامیون درجلوی ماشین حرکت می کند وبه آرامی
آسفالت را به داخل جام می ریزد درداخل جام دوسری تسمه نقاله وجود دراد که
باعث هدایت آسفالت به قسمت عقب دستگاه میشود و درآنجا به داخل محوطه ای
میریزد که درآن یک میله مخلوط کن مارپیچ درحال گردش است این میله مخلوط کن
باعث میشود که آسفالت بطور یکنواخت درسطح پخش گردد سپس قسمت تخته ماله
ازروی آن عبورمی کند این ماشین آلات انواع مختلفی دارند که از این میان
میتوان به دستگاه کندن آسفالت سرد اشاره کرد این ماشینها سطح رویی راکه
آسفالتی وبتنی است برش میدهند ( برای آشنایی بیشتر باین نوع ماشین میتوانید
به کتاب آشنایی با دستگاه کندن آسفالت با دستگاه کندن آسفالت سرد از
انتشارات شرکت همکار ماشین مراجعه کنید اما درمواردی جاده مورد نظر ماجاده
های خاکی است که موج برداشتی و یا نشست کرده اند بنابراین باید سطح خاک
روبه برداشته مخلوط وبه هم خورده ودوباره روی آن غلتک زده ودرصورت لزوم
بعدا مجددا آسفالت گردد وسیله ای که برای برش خاک مخلوط کردن و به هم زدن
وتثبیت آن به کار میرود ماشین تثبیت کننده خاک (Soil Stabilizer) نام دارد
این ماشین ازدوقسمت اصلی تشکیل شده است یکی قسمت تراکتور و موتور که باعث
حرکت ماشین مزبور میگردد و دیگری قسمت تثبیت کننده خاک قسمت موتور و
تراکتور این ماشین از یک محور تشکیل شده است و تراکتور برای حفظ تعادل خود
از دوچرخی که در قسمت عقب ماشین قراردارد این قسمت از تیغه استوانه ای
مارپیچی که زائده هایی برروی آن نصب میگردد تشکیل شده که باتوجه به نوع
ماشین دارای ابعاد مختلفی است و قدرتهای متفاوتی دارد.
اسکریپر
اسکریپر ماشینی است که عمل بارگیری و حمل و تخلیه مواد خاکی در مسافتهای
متوسط و زیاد را به تنهایی انجام می دهد. اسکریپر از سه قسمت اصلی تشکیل
شده است : قسمت بارگیر (جام ) دیوار جلویی قسمت بارگیر و دیواره عقب جام یا
دیواره تخلیه قسمت جام که معمولا سرباز است دارای یک تیغه برنده قابل
تعویض درقسمت پایین میباشد این تیغه درحین بارگیری به داخل خاک نفوذ میکند
وبا برش خاک آنرا به داخل جام هدایت میکند. این قسمت قابل حرکت بوده
ومیتواند پایین وبالابرود دراسکریپرها ی دارای بالابر قسمت بالابرجانشین
دیواره جلویی جام میشود دیواره عقب جام یا دیواره تخلیه قابلیت حرکت به عقب
و جلو را دارد که با هل دادن خاک به تخلیه بارکمک میکند.
انواع اسکریپرها
اسکریپرها به دو دسته موتوردار و بدون موتور تقسیم میشوند امروزه نوع بدون
موتور کمتر مورد استفاده قرارد میگیرد اغلب اسکریپرها تک محور بوده و
تعادل آن و وزن بار آن توسط تراکتور متصل به آن حمل میشود تراکتورهایی که
این اسکریپرها را می کشند ممکن است چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری باشند بعضی
دیگر قسمتی ازیک تراکتور اسکریپرها هستند بدین معنی که یک تراکتور تک محوره
یک اسکریپر تک مجوره را می کشد اسکریپرها یی که دو محور دارند به وسیله
تراکتورهای زنجیردار کشیده میشوند زیرا اینگونه تراکتورها نمی توانند بار
قائم را تحمل کنند بنابراین نمی توانند اسکریپرهای یک محوره را بکشند
امروزه به ندرت از اسکریپرهای چرخ زنجیری استفاده میشود اسکریپرهایی که
توسط تراکتور چرخ لاستیکی کشیده میشوند به انواع زیرتقسیم بندی می شوند:
- تک موتوره دو محوره
- سه محوری
- دو دیفرانسیل
- اسکریپرهای دوموتوره ( TANDEM-POWERED)
- اسکریپرهای دارای بالابر
- فشاری - کششی (PUSH – PULL)
اسکریپرهای تک موتوری دو محوری از یک تراکتور تک محوره استفاده میکنند و به دلیل مسئله تعادل این تراکتور بدون اسکریپر مربوطه قادر به حرکت نیست اسکریپرهای سه محوری توسط یک تراکتور کشیده میشوند. ماشنیهای چند دیفرانسیلی دارای چرخهای گردنده در اسکریپر و در تراکتور هستند اسکریپرهای دو موتوره دارای موتورهایی چداگانه برای حرکت اسکریپر و چرخهای گردان آن میباشد اسکریپرهای دارای بالابر دارای یک بالابر نردبانی درجلوی جام بوده و در عمل کندن و در انتقال مواد کنده شده به داخل جام کمک میکند در این نوع اسکریپرها به دلیل قدرتی که بالابر به اسکریپر میدهد به تراکتور کمکی جهت بارگیری احتیاجی نیست.
دستورالعمل کار با لیفتراک ها
- رانندگان لیفتراک ها باید دارای گواهینامه مخصوص رانندگی باشند.
- رانندگان لیفتراک باید هر روز قبل از انجام کار لیفتراک مورد استفاده را بازرسی نمایند که این بازرسی شامل موارد زیر است:- تنظیم باد لاستیکها و بازدید چرخها - اطمینان از سالم بودن برق - بازدید ذخیره سوخت و روغن - اطمینان از شارژ صحیح باطری - اطمینان از سالم بودن قسمت بالا برنده و متمایل کننده.
- هرگز بیشتر از حد مجاز نباید به بالا برها بار تحمیل نمود.
- هرگز جهت تعادل بار نباید در انتهای لیفتراک وزنه و یا افراد سوار شوند.
- استفاده از دو دستگاه لیفتراک برای جا به جا کردن بارهای سنگین ممنوع می باشد.
- قبل از بلند کردن بار بایستی نسبت به سالم بودن سکوها و … و استحکام آنها با توجه به وزن بار اطمینان حاصل نمود.
- در حین رانندگی بایستی به علائم رانندگی در کارگاه دقت نمود و در مسیرهای خط کشی شده حرکت کرد.
- در سر بالایی ها و سرازیری ها مراقب وسیله نقلیه و بار موجود در آن باشید.
- در موقع عبور از محوطه دربها ، راهروها و تونلها به ارتفاع سقف توجه کنید.
- هرگز وسیله نقلیه را روشن رها نکنید و در موقع ترک آن سو ئیچ را از روی آن بردارید.
- حمل اشخاص بوسیله لیفتراک اکیدا" ممنوع می باشد.
- از کشیدن سیگار در نزدیکی باطریهای در حال شارژ و همچنین هنگام سوخت گیری اجتناب نمایید.
- در موقع سوخت گیری وسیله نقلیه را خاموش نمایید.
- عرض کلی لیفتراک با در نظر گرفتن بار نبایستی از 5/2 متر بیشتر باشد.
- در موقع حرکت بدون بار فاصله لبه پایینی چنگک از سطح زمین نباید از 15سانتی متر کمتر باشد.
- از حرکت سریع و دور زدن و توقف ناگهانی بایستی اجتناب کرد.
- بایستی اطمینان داشت که بار متعادل بوده و در جای خود محکم شده است تا از لغزش احتمالی و سقوط بار جلوگیری شود.
- باید در طول مسیر سرعت لیفتراک را ثابت نگه داشت.
ایمنی ماشین آلات راهسازی و ساختمانی
نکات عمومی ( بر اساس آئین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی و مقررات ملی ساختمان)
- کلیه رانندگان و اپراتورها باید آموزشهای لازم را فرا گرفته باشد و دارای گواهینامه وی‍ژه باشند
- ماشین آلات باید با نوع عملیات تطابق داشته و محدوده عملیات برای رانندگان مشخص گردد
- برای ماشین آلات هر ۳ ماه یکبار معاینه فنی توسط متخصص انجام و گواهینامه اجازه کار صادر شود
- هنگام کار کردن ماشین آلات در نزدیکی خطوط انتقال برق (فشار ضعیف( باید حریم این خطوط در نظر گرفته شود و فاصله بالاترین نقطه ماشین آلات تا کابل های برق کمتر از ۵/۱ متر نباشد.
- کلیه قسمتهای متحرک و انتقال دهنده نیرو از قبیل تسمه فلکه ، زنجیر، چرخ دنده باید داری پوشش یا حفاظ مناسب و مقاومی باشد.
- در مواردی که میدان دید راننده محدود باشد وجود یک نفر کمک یا علامت دهنده الزامی است
- راننده قبل از ترک ماشین باید دستگاه را ترمز و تیغه و یا باکت را روی زمین قرارداده و دستگاه را خاموش کند
- در زمانی که به سبب سستی بستر و یا شیب زیاد تعادل دستگاه به خطر می افتد نباید آن را به کار انداخت
- ماشین آلات را نباید شبها در حاشیه جاده های عمومی متوقف نمود در صورت ناممکن بودن این امر باید علائم خطر نصب شود
- در زمان کار ماشین آلات ورود افراد به داخل شعاع عمل آنها ممنوع گردد
- ماشین آلات چرخ لاستیکی سنگین که اجبارا روی لبه های تیز حرکت می کنند جهت جلوگیری از ترکیدگی لاستیک باید مجهز به زنجیر حفاظتی گردند
- هنگام حرکت بیل مکانیکی، باکت آن باید خالی بوده و بوم در جهت حرکت قرار گیرد
- در زمان تعمیر باکت و تعویض ناخن باید از حرکت ناگهانی دستگاه جلوگیری شود
- از تیغه بولدوزر نباید به عنوان ترمز مگر در شرایط اضطراری استفاده کرد
- ورود به کابین ماشین آلات در زمان کار فقط برای مکانیک، مسئول ایمنی و مسئول فنی کارگاه مجاز است
- جلو و عقب چرخهای ماشین آلات در حال توقف باید
- به دقت مسدود گردد تا از حرکت احتمالی خصوصا در شیب جلوگیری شود
- سوار شدن افراد غیر مجاز بر لودر ، گریدر ، بولدوزر و … ممنوع بوده و هیچکس حق ندارد بر روی جامو تیغهای لودر ، گریدر و … سوار شود.
- در هوای تاریک گریدر زنی نزدیک لبه ها و کنار دیوارهای بلند ممنوع است
- جابجایی باکت با بار از روی افراد و تاسیسات ممنوع است
- در حفر با بیل مکانیکی هیچگاه نباید از زیر محل ماشین خاکبرداری انجام شود
- رانندگان لودر باید از عملی به نام (گم کردن لودر( بر حذر شوند.
- هل دادن خاک با بولدوزر در لبه پرتگاه باید به گونه ای باشد تا در لبه پرتگاه با ایجاد یک مانع شیبدار به سمت بالا از سقوط بولدوزر جلوگیری شود
- کلیه ماشین آلات باید مجهز به بوق دنده عقب باشند
- روشنایی مناسب جهت کار در شب تامین شود و در نزدیکی معابر عمومی و جاده ها چراغ چشمک زن نصب شود
- جهت جلوگیری از سقوط افراد دهانه های سیلوهای مصالح و قیفهای تغذیه تراک میکسر و پمپ بتن باید به وسیله چند میله عمود برهم حفاظ گذاری شود.